Οικονομάκου Φιλάνθη,
Ψυχολόγος,ψυχοθεραπεύτρια, MSc, PHd
Η ζήλεια είναι έρωτας,αγάπη,ενδιαφέρον;
Συχνά ακούμε «επειδή σε αγαπώ και ενδιαφέρομαι,ζηλεύω». Η ζήλια τότε είναι γοητευτική,διεγερτική και βιώνεται ως ένα ευχάριστο συναίσθημα που δείχνει την αγάπη και το ενδιαφέρον του ατόμου προς τον/την σύντροφο του.
Βοηθάει να κρατηθεί η σχέση ζωντανή στον χρόνο,καθώς δημιουργεί την αίσθηση ότι «ο/η σύντροφός μου με ποθεί και με διεκδικεί» ενώ παράλληλα ενισχύει το πάθος και την ένταση στη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού.
Ψυχαναλυτικά οι ρίζες της ζήλιας υπάρχουν στην βρεφική ηλικία,τότε που το ναρκισσιστικό βρέφος,ενώ επιθυμεί όλες του οι ανάγκες να συνεχίζουν να ικανοποιούνται άμεσα,αντιλαμβάνεται ότι η μητέρα του,είναι ένα πρόσωπο που μοιράζει την αγάπη της και σε άλλα πρόσωπα,όπως στον πατέρα,στο αδελφάκι κλπ.
Συνειδητοποιεί ότι δεν έχει την αποκλειστικότητα.
Η ψυχολογία αναζητά τα αίτια της ζήλιας σε τραυματικά γεγονότα ζωής που σχετίζονται με την απόρριψη,την απώλεια,τους πρώιμους αποχωρισμούς και τα βιώματα εγκατάλειψης.
Οικογενειακό περιβάλλον που καλλιεργεί στο παιδί τη δυσπιστία για τον έξω κόσμο,για τα κίνητρα των άλλων και εδραιώνει μέσα του μια στάση μόνιμης «επιφυλακής» απέναντι στη ζωή,πριμοδοτεί τη ζήλια.Αποχωρισμοί στην παιδική ηλικία που μας έκαναν να νιώθουμε εγκαταλελειμμένοι παράγουν το ίδιο συναίσθημα.
Χρόνια συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης και ανεπάρκειας συντηρούν την προσφυγή στην ζήλια,γιατί ο άνθρωπος που κάνει ζηλοτυπικά επεισόδια αμφισβητεί ότι αξιζει πράγματι να αγαπηθεί.
Ουδέτερα ερεθίσματα μπορεί με ευκολία να παρερμηνεύονται,κάποιες ενδείξεις να θεωρούνται αποδείξεις απιστίας.
Το φαντασιακό έτσι μετατρέπεται σε πραγματικό,με αποτέλεσμα την ενδυνάμωση της άσκησης ελέγχου στον/στην σύντροφο του,της ανάγκης για διαβεβαίωση,των ξεσπασμάτων θυμού και οργής,ακολουθούμενων συχνά από ενοχές,συναιςθήματα κατάθλιψης και συναιςθήματος κενού.
Πώς είναι δυνατόν να είσαι ερωτευμένος και να μην φοβάσαι ότι ο άλλος θα σε απατήσει,ότι θα σε εγκαταλήψει;
Το όριο του φυσιολογικού με το παθολογικό εδώ είναι δυσδιάκριτο.
Η ζήλια δεν είναι πρόβλημα εκτός αν γίνεται υπερβολική και αρχίζει να επηρεάζει τον τρόπο σκέψης σε σημείο καταστροφικότητας,δηλαδή παύει να είναι προστατευτική για το άτομο και για τη σχέση.
Η παθολογική ζήλεια διαταράσσει την καθημερινή μας ζωή με την εμφάνιση μιας σειράς παράλογων σκέψεων και συναισθημάτων σε συνδιασμό με μη αποδεκτές,ακραίες συμπεριφορές.Η παθολογική ζήλια είναι ψυχιατρική διαταραχή.
Μπορεί να πάρει δύο μορφές:την ψυχαναγκαστική και την παραληρητική-ψυχωτική ζήλια.
Στην ψυχαναγκαστική ζήλια το άτομο επαναλαμβάνει ισχυρές σκέψεις ότι ο σύντροφός του είναι άπιστος.Παρά το γεγονός ότι αυτές τις σκέψεις μπορεί να μην τις πιστεύει κατά βάθος δεν μπορούν να σταματήσουν,τον απασχολούν εμμονικά και σύντομα μπορούν να γίνουν οδυνηρές και καταστροφικές.
Στην παραληρητική-ψυχωτική ζήλια οι σκέψεις είναι πιο ακραίες,το άτομο είναι πεπεισμένο ότι ο σύντροφός τον εξαπατά χωρίς καμία αμφιβολία.
Το ζευγάρι που βιώνει τέτοιες παθολογικές καταστάσεις βλέπει τη σχέση του να απειλείται και να διαλύεται.Πρέπει να επέμβει δραστικά και άμεσα.
Η αναζήτηση βοήθειας από ειδικό ψυχικής υγείας προκειμένου να χτιστεί εκ νέου η δυνατότητα εμπιστοσύνης στον εαυτό και στους άλλους και να καλυφθεί στις σοβαρότερες καταστάσεις και φαρμακευτικά,εκτός απο ψυχοθεραπευτικά ,είναι μονόδρομος.
